Koncepcja zagospodarowania zespołu klasztornego w Kamieńcu Podolskim

Zadaniem Studenckiego Koła Naukowego “Zarządzanie” działającego na Wydziale Górnictwa i Geoinżynierii Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie było przygotowanie koncepcji zagospodarowania zespołu klasztornego przy kościele p.w. św. Mikołaja – O.O. Paulini (OSPPE) – Zakon Braci św. Pawła Pierwszego Pustelnika. Prace grupy projektowej, w skład której wchodziło 3 członków SKN “Zarządzanie” – 2 studentów i Opiekun – podzielone były na dwa etapy: przeprowadzenie wizji lokalnej z pełną inwentaryzacją budynków zespołu klasztornego i opracowanie wspomnianej już koncepcji zagospodarowania. 

Pierwsza część prac rozpoczęła się w maju 2019 roku, kiedy to grupa projektowa pojechała na wizję lokalną do Kamieńca Podolskiego. Podczas czterech dni spędzonych w obiekcie rozpoznano teren i przeprowadzono inwentaryzację obiektów. Wypracowano wówczas kartę inwentaryzacyjną, na podstawie, której dokonywano opisów poszczególnych pomieszczeń i części zespołu klasztornego. W skład takiej karty wchodziły informacje ogólne, jak położenie pomieszczenia w obiekcie, pełniona funkcja, plan 2D, spis znajdującego się w pomieszczeniu wyposażenia, stan pomieszczenia oraz dokumentacja fotograficzna. W celu wyodrębnienia tych informacji wspomniana 3 osobowa grupa metodycznie, pomieszczenie po pomieszczeniu, wykonywała opomiarowanie, tworzyła szkic oraz dokumentację fotograficzną. Po powrocie do kraju szkice i notatki opracowano przy użyciu programów do projektowania inżynierskiego (AutoCAD) i tworzenia grafik, a następnie przeniesiono do ujednoliconej formatki Word. W wyniku tych prac powstały 44 karty inwentaryzacyjne. Przykład takiej karty zaprezentowano na Rysunku 1. Na tym zakończył się pierwszy etap prac, który stanowił element bazowy drugiej części projektu, czyli opracowania koncepcji zagospodarowania obiektu. Prace nad tym materiałem trwały około miesiąca i zakończyły się w lipcu 2019 roku, powstaniem 45-cio stronicowego dokumentu. Opracowanie to zostało podzielone na kilka składowych. W pierwszym rozdziale przedstawiono analizę stanu obecnego części zespołu klasztornego w kontekście możliwości zagospodarowania rekreacyjno-turystycznego, wyodrębniając cztery części inwentaryzowanego obiektu: część wewnętrzną, część noclegową, część komunikacyjną i część niezagospodarowaną. Ogólny plan budynku prezentuje Rysunek nr 2. Następnie szczegółowo opisano stan obecny poszczególnych części, bazując na powstałych wcześniej kartach inwentaryzacyjnych, skupiając się na liczbie i stanie zachowania poszczególnych pomieszczeń. Kolejna część opracowania to już typowa koncepcja zagospodarowania, której celem głównym stało się utworzenie w zespole klasztornym O.O. Paulinów centrum polonijnego i pielgrzymkowego w Kamieńcu Podolskim. Propozycja ta została uwarunkowana przesłankami historycznymi oraz religijnymi, związanymi z długą, piękną i ciekawą historią tego obiektu, a także jego niekwestionowanymi walorami, związanymi z elementami zabytkowymi. Za funkcjonowanie kompleksu odpowiedzialni są bracia zakonni pochodzący z Polski, a zarządcą głównym jest Generał Paulinów z Jasnej Góry. Realizację celu głównego postanowiono warunkować zmianą sposobu zagospodarowania poszczególnych części Klasztoru, wraz z ich sposobem utrzymywania. Proponuje się przede wszystkim podział organizacyjny obiektu na pięć stref, wydzielonych ze względu na swe przyszłe przeznaczenie, wynikające z ich ułożenia (przeznaczenie, historia, ekspozycja) oraz stanu technicznego, mających fundamentalne znaczenie dla przyszłych, proponowanych funkcji. Są to strefy: kościół, dom potockich, noclegowa, spotkań oraz klasztorna. Poza powyższym wydzielenie akurat tych pięciu sfer wynika z chęci udostępnienia obiektu szerokiemu gronu interesariuszy, w zależności od ich potrzeb i możliwości ich zaspokojenia, wynikających z parametryzacji poszczególnych części klasztoru. Już teraz zespół klasztorny spełnia funkcję nie tylko sakralną, ale też pielgrzymkowo-turystyczną, oferując miejsca noclegowe dla odwiedzających. Koncepcja zagospodarowania przewiduje zmianę ułożenia obecnie funkcjonujących stref, by bardziej optymalnie wykorzystać walory historyczne, turystyczne i sakralne obiektu. Ramowy schemat proponowanego układu stref zaprezentowano na Rysunku nr 3. 

Z uwagi na niezwykłą wartość historyczną i kulturową niesioną przez zespół klasztorny przy kościele p.w. św. Mikołaja w Kamieńcu Podolskim niezmiernie istotnym jest wydobycie na światło dzienne dziedzictwa kulturowego tego miejsca jako znaczącego elementu kultury polskiej na Podolu. Przygotowany przez Studenckie Koło Naukowe “Zarządzanie” materiał został pozytywnie przyjęty zarówno przez O.O. Paulinów z Jasnej Góry, jak również przez wspierającą ten projekt Polska Grupę Górniczą S.A. Na rok 2020 planowany jest kolejny wyjazd członków zespołu projektowego w celu przeprowadzenia kolejnej inwentaryzacji, tym razem eksponatów wykazujących wartość historyczną, znajdujących się na terenie zespołu klasztornego. Należy pamiętać, że propozycja opracowana przez członków SKN Zarządzanie dotycząca ponownego zagospodarowania tego kluczowego dla kultury polskiej obiektu, wymaga dalszych prac i badań oraz szczegółowego opisu pod kątem biznesowym.